Het is weer voorjaar en dat is een goede periode voor accu-verkopers. Campers en boten komen weer uit de winterstalling en dan blijken er talloze gevallen te zijn die met een volkomen platte/lege/ontladen accu te maken hebben. Nu is er één ding absoluut funest voor een (loodzuur)accu en dat is een volledige ontlading. Wanneer dat gebeurt gaan de platen onmiddellijk sulfateren (er vormen zich zwavelkristallen) en waar die sulfaat-kristallen zitten werkt de accu niet meer. Op de afbeelding een zwaar gesulfateerde accu-plaat. Dit kun je stoppen door onmiddellijk met het laadproces te beginnen, maar raakt de accu ongemerkt leeg (op stal bijvoorbeeld) dan weet je het niet en gaat hij dus stuk. Daarom: installeer een massa-schakelaar op jouw huishoud-accu.
Als ik de 12V-schakelaar uit zet dan is de stroomtoevoer toch afgesloten?
Veel camperaars gaan er vanuit dat als je de 12V hoofdschakelaar op het bedieningspaneel uit zet, de accu niets meer hoeft te leveren en dus niet leeg getrokken kan worden. Nou, voor de meeste campers is dat niet juist! De meeste bedieningspanelen zijn tegenwoordig op basis van tiptoetsen en niet op basis van echte schakelaars; er moet dus elektronica werken om een aanraking van de toets waar te nemen en ja, die elektronica verbruikt energie.
Laat ik even een rekensommetje maken. Één miniscuul ledje vraagt 15mA aan stroom om een signaal te geven, dat is 24h x 15mA=360 mA, dus 0,36 Ah per dag. In een maand is dat 30 x 0,36 Ah=10,8 Ah. Staat jouw camper van eind oktober tot begin maart op stal (5 maanden), dan is er 54 Ah uit die accu getrokken door dat ene miniscule ledje. Staat jouw Mastervolt Mass Sine 12/1200W omvormer op eco-stand aan (0,5Watt) dan trekt die 0,5/12=40 mA uit jouw accu en dat is 1 Ah per dag, 30 Ah in een maand en 150 Ah op stal (als jouw accu dan al niet is overleden). En die omvormer wordt, omdat die nu eenmaal door zijn grote wattage grote stroomsterkten trekt, altijd rechtstreeks op de accu aangesloten; daar heeft een 12V hoofdschakelaar op het bedieningspaneel geen enkele invloed op.
Zelfontlading van de accu
De zelfontlading van de accu ontstaat doordat loodoxide door zwavelzuur langzaam wordt afgebroken en vervangen wordt door loodsulfaat, eenzelfde proces als dat er stroom door de accu wordt geleverd. De snelheid waarmee de zelfontlading plaatsvindt is afhankelijk van drie factoren: de zuiverheid van de loodplaten, de zuurgraad van het elektrolyt en de temperatuur. Omdat de zuurgraad van het elektrolyt bij Gel- en AGM-accu’s lager is dan bij de natte loodzuur-accu, zullen deze eerstgenoemde accu’s een lagere zelfontlading hebben. Door de bank genomen scheelt dat een factor 0,75. In de grafiek hiernaast zie je de relatie tussen de temperatuur en de zelfontlading voor een natte loodzuuraccu. Bij – 18⁰ is die bijna 0, bij 0⁰ is die ongeveer 1% per maand en de zelfontlading loopt vervolgens op tot 5% per maand bij 20⁰ C. Gemiddeld zal een natte loodzuur-accu deep-cycle in 4 maanden winterstalling 10% van zijn lading verliezen. Voor een GEL- en AGM-accu bedraagt die zelfontlading dan ongeveer 7%. Bij een 100 Ah accu komt dat overeen met 2 uur TV kijken met een 12V TV van 35 Watt. Volgens mij kan jouw accu daar ruim tegen en hoef je geen druppellader aan de accu te hangen om de winter door te komen op stal.
De Massa-schakelaar
De massa-schakelaar is een schakelaar die rechtstreeks op de (min)pool van de accu wordt gezet (op de afbeelding hieronder rechts), of met één enkele kabel met de minpool is verbonden (op de afbeelding links) en die alle verbindingen naar die pool onderbreekt. Op die manier is elk stroomcircuit onderbroken en kan er geen stroom vloeien. Alle verbruikers zijn daardoor afgekoppeld, of, anders gezegd, de accu is geheel ontkoppeld van alle verbruikers. We kiezen meestal de minpool van de accu om deze schakelaar op te zetten (vandaar de term massa-schakelaar), maar als je hem op de pluspool zet is het effect hetzelfde. Als je er een op zet, kies er dan wel een met de juiste specificaties.
All verbruikers samen in mijn camper trekken nog geen 50A; vandaar dat mijn massaschakelaar en mijn hoofdzekering van de accu een exemplaar van 50A is. Heb je een zware omvormer voor bijvoorbeeld een Senseo van 1500 Watt (125A uit de accu), dan kan dat bij jou zo maar oplopen tot 175-200 A. Die stroomsterkte moet jouw massaschakelaar wel kunnen schakelen.
Koop daarom een degelijke schakelaar met CE-keurmerk en de juiste specificaties.
En bij nieuwste campers?
Er gaat een fabeltje rond dat je de nieuwste campers met Euro5/6 motoren niet stroomloos mag maken omdat dan de boordcomputer daarna niet meer werkt. Die campers zouden daarom een speciale ODB-aansluiting hebben waarop batterijladers met een ODB spannings stekker kunnen worden aangesloten om er voor te zorgen dat de boord-pc nimmer spanningsloos word als de accu toch bv vervangen dient te worden. Dit is echt onzin!!
De ECU (Engine Control Unit, oftewel populair de boordcomputer) gaat echt niet dood als hij spanningsloos staat, gaat hooguit terug naar fabrieksinstelling en past zich tijdens rijden weer aan. Dit geldt ook voor de slimme dynamo. Je moet alleen wel het systeem goed afsluiten! Als je jouw PC uitzet door de stekker uit de wandcontactdoos te trekken kan het ook goed fout gaan. Dus: contactsleutel eruit.. Je vergrendelt alle deuren centraal met afstandsbediening en je wacht 2 minuten. Dan draai je massaschakelaar om en je stapt uit en sluit de deur met de sleutel. Als je te snel de massaschakelaar omzet dan is computer niet goed uitgeschakeld, en krijg je kans op storing. Stoom er weer op: Massa schakelaar omzetten 2 minuten wachten tot alle systemen incl elektronische stuurbekrachtiging stroom hebben gekregen en weer ‘online’ zijn. Dan is er niks aan de hand.
De OBD spanningsstekker zorgt ervoor dat je de handmatig ingestelde gegevens van b.v. infotec systeem, klok enz. niet opnieuw hoeft in te voeren na vervangen accu. Gebruik je een massa-sleutel, tja, dan zul je die gegevens inderdaad opnieuw moeten invoeren, maar daar kun je aan het begin al rekening mee houden door ze eenmalig, als handleiding, bij jouw camperpapieren te stoppen.
(Oorspronkelijk opgesteld: 28 maart 2024) Laatselijk aangepast: 9 april 2024
