Wanneer een accu volledig 
opgeladen minder dan 80% van de oorspronkelijke capaciteit heeft dan wordt die accu als versleten aangemerkt. Nu zul jij je afvragen “Waarom? Er zit dan nog 80% lading in? “. Het antwoord is eenvoudig: een deep-cycle accu mag je maar standaard voor 30% ontladen (en incidenteel voor 50%). Bij een restcapaciteit van 80% wordt de effectieve capaciteit dus slechts 10% standaard en ik kan je vertellen dat dat heel weinig is (kijk maar eens op mijn pagina “Wat levert mijn accu maximaal? “) .
Waardoor veroudert mijn accu?
Veroudering bij accu is een gewoon natuurlijk proces, net zoals bij ons mensen. Veroudering bij een accu vertoont zich in twee gedaanten: gridcorrosie en verlies van actieve massa (sulfatering). En net zoals bij ons mensen voltrekken deze verouderingsprocessen zich geleidelijk. Een deep-cyle, Gel of AGM-accu wordt in toenemende mate ‘kortademiger’. Oftewel: je kunt de accu steeds korter gebruiken.
Een fabrieksfout in de accu komt al veel eerder aan het licht (zeker in het eerste jaar) en valt dan nog binnen de garantieperiode (vandaar de standaard garantie-termijn op accu’s van één jaar).
De actieve massa van een accu is vergelijkbaar met de spiermassa van een atleet: daarmee wordt de prestatie geleverd. De actieve massa van de positieve plaat bestaat uit loodsulfaat. Tijdens het laden wordt dit loodsulfaat omgezet in loodoxide, terwijl tijdens de ontlading loodoxide weer wordt omgezet in loodsulfaat. Omdat loodsulfaat een groter molair volume heeft dan loodoxide zal de actieve massa tijdens ontlading dus toenemen en tijdens het laden weer in volume (en gewicht) afnemen. Door dit voortdurend krimpen en zwellen zullen telkens deeltjes van de actieve massa losraken, en de accucapaciteit zal geleidelijk afnemen.
Nu kun je dit verouderingsproces wel versnellen! Door de accu regelmatig diep te ontladen treedt in hoge mate sulfatering op. Tijdens de ontlading vormt zich een laag loodsulfaat op beide platen. Tijdens het opladen wordt het loodsulfaat weer omgezet in lood en lood(IV)oxide. In principe kan dit proces van laden/ontladen eindeloos herhalen want er gaat geen materie verloren en telkenmale wordt bij het ontladen lood in loodsulfaat (PbSO4) omgezet en bij het opladen van de accu het loodsulfaat weer in lood. Maar bij diep ontladen verandert het loodsulfaat op de platen voor een deel in kristallen en juist deze kristallen loodsulfaat zijn heel moeilijk tot in het geheel niet meer om te zetten in lood. Nu zijn er wel laadprogramma’s beschikbaar die proberen dit kristallijn loodsulfaat weer op te lossen (door met hoge stroomsterktes flink in de accu te roeren) maar dit lost het probleem maar tijdelijk op. Beter is: niet verder te ontladen dan:
– 30% voor een deep-cycle accu en
– 50% voor een Gel/AGM-accu.
Gridcorrosie, als tweede verschijnsel van veroudering van een accu, is een normaal verschijnsel waarbij het lood van de positieve raster wordt omgezet in looddioxide. Als gevolg van deze omzetting nemen elektrische geleiding en mechanische sterkte van de roosters geleidelijk af totdat de platen onder het eigen gewicht uit elkaar vallen. Dit is een normaal, onvermijdbaar proces waarmee in het ontwerp rekening is gehouden; in feite bepaalt dit verschijnsel de levensduur van de accu (gerekend in Life-Cycles).
Overmatige gridcorrosie is een typisch gevolg van structureel overladen door middel van te hoge laadspanning of een te hoge laadfactor. Ook temperatuur is belangrijk. Hoge temperaturen zullen gridcorrosie versnellen, terwijl een gematigde temperatuur de levensduur ten goede zal komen.
Hoe kan ik de rest-capaciteit van mijn accu meten?
De rest-capaciteit van de accu kun je eigenlijk alleen maar meten met behulp van een state-of-the-art accu-tester. Vroeger, bij accu’s met afschroefbare vuldoppen deden ze dat door er een zuurmeter met temperatuur-sensor in te hangen en onder belasting de spanning te meten. Die beide factoren gaven dan aan hoever de capaciteit van de accu was ingezakt. Omdat de huidige accu’s (en zeker de deep-cycle-accu’s die wij in onze camper hebben liggen) gesloten accu’s zijn kan dat niet meer. Daarvoor is een speciale accu-tester uitgevonden die voor een bedrag van rond de € 900,- te koop is en die je aan jouw accu en een computer zult moeten hangen. Niet echt een apparaat dat je even in jouw gereedschapskistje legt!
Indicatieve meting met multimeter
Nou heeft niet elke camperaar zo’n accu-tester in huis en wil hem voor die enkele keer dat hij hem nodig zou kunnen hebben ook niet aanschaffen, maar meestal heeft hij wel een multimeter in huis. Nu kun je met een multimeter een indicatie krijgen of jouw accu nog voldoende capaciteit heeft. Je kunt weliswaar de restcapaciteit niet meten, maar je weet dan op basis van de cijfers wel of jouw accu aan vervanging toe is. Je hebt daarvoor nodig een multimeter en een groot-verbruiker: een apparaat dat zo ongeveer 30A uit jouw accu trekt. Meestal hebben we wel een omvormertje 12V-230V ergens liggen (of zelfs standaard ingebouwd).
En zo gaan we te werk:
- We zorgen er voor dat de accu volledig is opgeladen, dus de spanning van de accu in rust 12,6 V is. Is die van jou dat niet, dan eerst opladen. En kom je na het opladen niet aan die spanning? Tja, dan is jouw accu inderdaad geheel versleten en moet je hem vervangen.
- sluit de grootverbruiker gedurende één minuut aan en meet met de multimeter de poolspanning van de accu tijdens dit proces.
- Daalde spanning van de accu tot 11 V dan wordt het tijd om een nieuwe accu aan te schaffen.
Hoe voorkom ik dat mijn accu snel veroudert?
Hou je aan deze regels:
- ontlaadt niet te diep:
- bij 50% ontlading gaat de accu 300 – 800 LifeCycles mee;
- bij 30% ontlading verdubbelt de levensverwachting (600 – 1600 LifeCycles);
- bij 100% ontlading halveert de levensverwachting (150 – 300 LifeCycles).
- ontlaadt niet sneller dan de accu aankan. Het staat er op:
- 100 Ah, C20: 5 A
- 85 Ah, C10: 8,5 A
Ontlaadt niet sneller dan de C10 waarde, in dit gegeven voorbeeld maximaal 8,5 A
- niet te koud en niet te warm.
- 20⁰C is het beste, elke 10⁰C kouder kost 10% van de capaciteit
- elke 10⁰ warmer halveert de levensverwachting!
- laadt met de juiste kracht:
- vuistregel: niet minder dan 5% en niet meer dan 20% van de accucapaciteit
- als je laadt, laadt dan volledig.
- het laadproces afbreken terwijl de accu niet vol geladen is heeft sulfatering tot gevolg en bijgevolg verlies van capaciteit.
Hoe wek ik een volledig ontladen accu weer tot leven
Als jouw accu volledig ontladen is dan zul je zien dat een normale acculader deze accu niet meer tot leven wekt. Een volledig ontladen accu kun je alleen weer op gang krijgen door hem langzaam op te laden met een druppellader. Dan is de kans het grootst dat de accu inwendig geen schade oploopt. Als voorbeeld van een goede druppellader: de CTEK MXS 5.0 Test and Charge (o.a. verkrijgbaar bij https://www.druppellader.com/ctek-mxs-50-test-charge.html#product-tabs ). Ga je grof geweld gebruiken, zoals op fora wel eens wordt voorgesteld door er een andere accu aan te koppelen, dan gaat er zo’n grote stroom lopen dat er inwendige sluiting ontstaat en de accu als verloren moet worden beschouwd. Ook het gaan rijden om hem daarmee op te laden wordt ten strengste afgeraden.
(Oorspronkelijk opgesteld: 17 november 2017) Laatstelijk gewijzigd: 24 mei 2021
