Meerdere dagen vrij staan. Hoe doe ik dat?

Veel beginnende camperaars vragen zich af wat ze moeten doen om meerdere dagen vrij te kunnen staan, dus zonder aansluiting op walstroom. Eigenlijk is dan de vraag: hoe zorg ik er voor dat mijn huishoud-accu voortdurend op peil blijft. Voor dat doel zijn er een aantal middelen beschikbaar: de dynamo/alternator, zonnepanelen, brandstofcel en aggregaat. Al deze middelen worden kort aangestipt op deze pagina van de site. Neem gerust even de tijd om dat door te lezen.
Zelf vind ik de brandstofcel een slechte investering; een kWh aan energie kost dan al snel € 5,- terwijl je thuis aan de energieleverancier (Eneco, Vattenfall, RWE of andere) slechts € 0,39 betaalt (peildatum juli 2023). Een aggregaat vind ik als lawaai-apparaat ook minder geschikt of je moet een vermogen uitgeven aan geluidsisolerende middelen. Bovendien is het gewicht ook al snel een probleem.

Klein of Grootverbruiker?

De eerste vraag is natuurlijk: wat voor verbruiker ben je? Verbruik je veel elektrische energie of niet? Heel veel camperaars hebben geen idee wat ze zoal aan elektriciteit verbruiken. Om je een idee te geven: de minimale standaardapparatuur in de camper (led-verlichting, waterpomp, alarm) en de meest gebruikelijke apparaten (Tablet en smartphone) verbruiken per dag samen ongeveer 100-150 Wh. TV kijken (de TV zelf 35-50 Wh en de sat-ontvamger of digitenne nog eens 15 Wh) vergt 50-65 Wh. Hou je het hier bij dan ben je een kleinverbruiker ook al omdat jouw koelkast op gas werkt. Heb je een compressor-koelkast (die alleen op 230V en/of 12V werkt en gemiddeld 450 Wh per dag verbruikt), dan verdrievoudigt jouw verbruik per dag. Ga je dan ook nog eens meerdere keren per dag een Senseo/Nespresso gebruiken of water in een waterkoker koken dan wordt je vanzelf een grootverbruiker. In Grafiek:

Nu komt het een beetje in verhouding te staan. Twee keer een Senseo op een dag verbruikt meer energie dan 3 uur TV kijken. En ik kan me voorstellen dat je schrikt van de compressor-koelkast: die verbruikt in zijn eentje per dag hetzelfde als twee dagen de standaard-apparatuur in de camper. En heb je ook nog een dieselverwarming voor het maken van heet water om te douchen? Tja dan mag je er nog 120 Wh bij optellen. Zie voor meer informatie daar over deze pagina.

De uitgangssituatie

Laat ik van de gemiddelde camperaar uitgaan: je hebt een 90 Ah deep-cycle huishoud-accu in je camper liggen en je verbruikt gemiddeld op een dag maar weinig elektrische energie om de waterpomp te laten draaien, ‘s avonds een lampje aan te steken, de tablet en de smartphone op te laden en 3 uurtjes TV te kijken. Gemiddeld is jouw verbruik dan 250 Wh per dag. Uit je accu haal dan om en nabij 21 Ah en dat is 23% van de totale capaciteit, waarmee je ruim binnen de veilige marge blijft van 30% structureel uit de huishoud-accu. Ik merk even op dat als je compressor-koelkast in de camper hebt je onmiddellijk een gat slaat in de energie-huishouding. Een compressorkoelkast verbruikt gemiddeld per dag 450 Wh en daarmee stijgt jouw dagelijkse behoefte tot 700 Wh. Zou je dan binnen de veilige marge van 30% van de deep-cycle-accu willen blijven, dan moet je al naar een accu van 210 Ah. Ik kom hier verderop nog op terug. Goed, we gaan nog even als voorbeeld uit van die 90 Ah deep-cycle accu en een gemiddeld dagelijks verbruik van 250 Wh. Die energie moet je dagelijks aan de accu toevoegen.

Hoe houd ik de accu op peil?

Om de accu dagelijks weer op peil, dus volledig opgeladen, te krijgen heb je twee voor de hand liggende mogelijkheden, die hoofdzakelijk worden bepaald door de manier waarop jij de camper gebruikt:

  1. Je verplaatst dagelijks waardoor je de dynamo/alternator van jouw motor als oplader gebruikt. Jouw accu vraagt het grootste deel van de lading (van 50% geladen tot 80 % geladen) een stroomsterkte van C10 (10% van de capaciteit); in ons voorbeeld is dat ongeveer 10A. Van 80% tot 100% vraagt de accu een afnemende stroomsterkte van C10 tot 1 A. En is jouw accu leger dan 50%, dan vraagt de accu wat de dynamo kan leveren, tot een maximum van 50A. Er is 21 Ah onttrokken aan de accu en daarom zul je iets meer dan 2 uur moeten rijden om de accu weer helemaal vol te krijgen.
    Om dit te kunnen moet je wel een scheidingsrelais in de camper hebben die de start-accu aan de huishoud-accu koppelt zodra de motor loopt en de dynamo stroom levert; bijna alle fabriekscampers hebben die voorziening. Je kunt voor meer informatie ook even een kijkje nemen op de pagina “Benut de dynamo voor 100%
  2. Je blijft langere tijd op één plaats staan en daarom heb je  een zonnepaneel op je dak geplaatst dat er voor zorgt dat je accu voortdurend wordt opgeladen. Hoeveel levert een zonnepaneel dan, zul je vragen? De stelregel is dat een zonnepaneel in Nederland in de zomer op een dag 4 uren “zonnetijd” heeft: een 100 Wp zonnepaneel levert dan 400 Wh aan elektrische energie. Dit geldt voor de maanden juni en juli. In maart, april, mei, augustus, september en oktober daalt die opbrengst heel sterk (zie de onderstaande grafiek). Wil je in die maanden ook vrij staan, dan moet je uitgaan van gemiddeld 2 uur “zonnetijd” op een dag. Kortom: je onttrekt 250 Wh aan de accu, dan heb je een paneel nodig van 125 Wp
Gemiddelde opbrengst van een 100 Wp zonnepaneel in Wh per dag in Nederland per maand

Let wel: bovenstaande grafiek is de gemiddelde opbrengst gedurende de genoemde maand. In de praktijk kan het op zwaarbewolkte regenachtige dagen aardig tegenvallen. Als voorbeeld dan toch maar even het weekend van 29 augustus 2021 in Midden-Nederland, een redelijk frisse zondag met maximum temperatuur van 17⁰C. De hele dag regen en de zon liet zich in het geheel niet zien en dus de verwarming (Truma Combi) aan. De vorige dag hebben we ‘s avonds TV gekeken en de huishoud-accu was bij het ondergaan van de zon net helemaal vol, zoals uit de afbeelding van de Vitron solarlaadregelaar blijkt.
De volgende dag echter bracht het paneel (230Wp) slechts 180 Wh op, net genoeg om het avondje TV kijken van de dag ervoor te compenseren, maar het dagelijkse verbruik van die zondag ter grootte van 500 Wh (inclusief de TV ‘s avonds) kon niet worden gedekt en moest, samen met het al opgelopen tekort van de vorige dag volledig uit de huishoudaccu van 110 Ah komen. Die bereikte in de loop van de nacht, afgaande op mijn accumonitor, een niveau van 50% SOC, bijna het moment waarop de accubewaker zou ingrijpen. De twee dagen daarna, met redelijk wat zon, is de schade weer hersteld. Zo zie je, dat zelfs met een redelijke overcapaciteit van het paneel (230Wp bij gemiddeld verbruik van 300 Wh) het bij meerdere “slechte” dagen toch even opletten kan zijn. Op dinsdag 31 augustus was er weer sprake van een volle accu (te zien omdat de status van de solarlaadregelaar druppellading aangeeft).

Maakt een ander type accu een groot verschil?

Maakt het nu veel uit als ik een ander type accu neem? Om te beginnen moet jouw accu zijn aangepast aan jouw gemiddelde dagelijkse stroomverbruik. Hoe meer stroom je verbruikt, hoe zwaarder de accu moet zijn. Dit blijkt uit het volgende overzicht:

Laten we nu naar het voorbeeld gaan van de compressor-koelkast waardoor jouw dagelijkse energieverbruik stijgt naar 700 Wh. Je kunt dan kiezen voor een 210 Ah deep-cycle accu, maar ook voor een 125 Ah GEL- of AGM-accu. Die laatste types mag je namelijk cyclisch (dus dagelijks) voor 50% ontladen en dat is omgerekend 720 Wh. Of, wil je flink investeren, dan zou je een Lithium-ijzer-fosfaat (LiFePO4, ook wel LFP-accu genoemd) kunnen nemen van 80 Ah (die mag je cyclisch voor 80% ontladen 1)), maar daar hangt wel een prijskaartje aan van rond de € 600,- en zul je aanvullende maatregelen moeten nemen (booster of iets dergelijks ter bescherming van jouw dynamo).

Let er wel op, dat een verzwaring van de accu in de regel ook een verlenging van de noodzakelijke rijtijd zal leiden of tot een groter zonnepaneel: de energie die je dagelijks uit de accu haalt, moet er ook dagelijks weer in. Bij grootverbruikers (meer dan 1 kWh per dag) wordt het dan aantrekkelijker om een LiFePO4 te plaatsen, omdat je die accu wel kunt laden met een stroomsterkte van 50A-100A en, al naar gelang de aanpassingen aan de dynamo en de beschermingsmaatregelen voor die dynamo (zonder heb je kans dat die in brand vliegt) je met 1,5 tot 2 uur rijden een LiFePO4 van 130 Ah weer helemaal vol kunt krijgen. Je zult inmiddels hebben begrepen dat als je in Nederland die accu via zonnepanelen wilt opladen, je dan minstens 500 Wp aan panelen moet leggen.

Tot slot: je maakt het grootste verschil door geen energie-vreters in de camper te zetten (zoals een oven, Senseo/Nespresso, elektrische waterkoker en dergelijke). Maar welke maatregelen je ook kiest, je weet nu wel wat je in jouw geval het beste kunt doen.

(Pagina oorspronkelijk opgesteld: 1 september 2021) Laatstelijk gewijzigd: 18 juli 2023

1) Nu zullen de fanatieke LFP-gebruikers zeggen dat je LFP-accu’s tot 100% mag ontladen. Ik zeg dan: dat is verkoop-praat. De LFP-accu heeft een zeer lage interne weerstand en een volledig lege LFP-accu zal dan door elke lader worden aangezien voor kortsluiting en het laadproces zal onmiddellijk gestopt worden. Je hebt dan een speciale lader nodig om die Lithium-accu weer op gang te brengen. Bovendien: ook voor de Lithium-accu geldt dan dat je de LifeCycles (zeg maar zijn levensverwachting) enorm beperkt. Ontlaad je 100% dan daalt de verwachting van 5000 LifeCycles naar nog geen 600 !!<terug>