Led dimmen

Je hebt net al jouw halogeenlampen vervangen door LED-verlichting maar bij de keuze van het aantal Watt heb je je deerlijk vergist; die led-lampjes geven nu veel te veel licht. Wel handig als je net jouw postzegelverzameling wilt bijwerken maar in normaal gebruik zou het misschien wel wat minder mogen, vooral als een wat gezelliger sfeer in de camper wilt creëren gedurende de langere winter-avonden.

Een gloeilamp of halogeenlamp dimmen is eenvoudig, dit werkt eigenlijk altijd. De dimmer stuurt minder spanning naar de lamp en de lichtopbrengst van de lamp is vervolgens lager. Bij een LED lamp werkt dit anders. Simpelweg minder spanning naar een LED lamp sturen heeft doorgaans een niet functionerende of knipperende LED lamp als gevolg.
In een LED lamp zit een stukje elektronica voor de aansturing van de LEDS. Is een LED lamp dimbaar, dan moet wel op een bepaalde manier met de elektronica in de lamp gecommuniceerd worden. Helaas is deze elektronica niet altijd gelijk en is de aansturing niet universeel.
Of en in welke mate een LED lamp gedimd kan worden wordt bepaald door de samenwerking van de elektronica in de lamp en de elektronica in de dimmer. Door de grote diversiteit blijkt in de praktijk dat zelfs speciale LED dimmers niet alle LED lampen goed kunnen dimmen. Zo heeft Philips in 2016 100 dimmers getest en daarvan bleken 36 een aantal van hun (Philips) dimbare LED-lampen niet te kunnen dimmen en 33 andere alleen met wat aanpassingen. Een score dus van 69% niet of niet goed! Zie dit pdf-document. Een bijkomend probleem is dat er in de 230V-serie led-lampen veel meer lampen dimbaar zijn en worden gemaakt dan in de 12V-variant.

Hoe gaat het dimmen in zijn werk?

Bij wisselstroom (dus 230V)-LED’s is de meest gebruikte techniek de fase af- of aansnijding. 230V is een wisselspanning die fluctueert tussen +325 V en – 325 V met een frequentie van 50 Hz. Je kunt een schakeling maken waarbij je van die golf delen stroom door laat gaan (op de figuur rechts in rood) en delen niet. Dit is de fase aan- of afsnijding en hierop zijn heel veel dimmers gebaseerd. Helaas kun je deze techniek niet toepassen bij gelijkstroom, die fluctueert immers niet tussen de +12V en de – 12V. Een dimmer die op dit principe is gebaseerd zal het dus nooit doen bij 12V led’s.

Gelijkstroom LED’s worden gedimd ofwel door pulsbreedtemodulatie (Pulse Width Modulation – PWM) ofwel door vermindering van de constante stroomsterkte (Constant Current Reduction – CCR). Bij dimmen door middel van PWM wordt de spanning op een hoge frequentie van nul naar de nominale uitgangsspanning geschakeld. Hoe groter (of de afbeelding de breedte) van de puls, hoe hoger de gemiddelde stroomsterkte is die aan de led wordt toegevoerd en hoe feller die brandt. Bij CCR-dimmen is het vereiste verlichtingsniveau evenredig met de stroomsterkte die door de LED loopt. De stroomsterkte loopt voortdurend door de LED en wordt verkleind of vergroot afhankelijk van of de LED verder gedimd moet worden of feller moet gaan branden. Deze vorm wordt het minste gebruikt in gelijkstroom-dimmers.

Een dimbare LED en PWM-dimmer gaat (bijna) altijd samen

Wil je dus dimbare led-verlichting in jouw camper installeren, dan kies je:

  1. Dimbare led’s: dit staat er altijd bij. Staat er niet iets van dimmable of dimm bij, dan is de led in principe niet dimbaar;
  2. een 12V dimmer op PWM-basis. Alie-express heeft er een aantal te koop tegen een heel schappelijk prijsje.

laatstelijk gewijzigd 1 juli 2018