In heel 
Europa is het water uit de kraan drinkbaar: het voldoet allemaal aan de minimale eisen die de Europese Commissie stelt aan de kwaliteit van het water en die eisen verschillen nagenoeg niet van de Nederlandse/Belgische vereisten. Wel varieert het kalkgehalte – de hardheid van het water – enorm. En deze kalkvorming vindt ook plaats in de kranen, de douchekop, de afsluiter van de WC en zorgt er daar soms voor dat kranen niet meer sluiten, het toilet blijft “doorlopen”en voor ander ongemak. De hardheid van water wordt – ook in Nederland – uitgedrukt in Duitse hardheid of dh (oftewel °D). De dh van het water wordt bepaald door de in het water aanwezige calcium- en magnesiumionen. De waterontharder verlaagt de concentratie calcium- en magnesiumionen in het water, waardoor de dh lager wordt en het water minder hard is. Hoe kun je dat nu bereiken? Hier geldt: voorkomen is beter dan genezen, maar hoe dan?
Nu zijn er drie geheel verschillende systemen in de handel verkrijgbaar: op basis van een toevoeging van chemische middelen om de ionen te binden, op basis van filtering en op basis van ……… magnetisme!
Maar laten we bij de eerste twee beginnen. De meest gangbare modellen waterontharders gebruiken een stof, zoals ionenwisselaarshars, die de ionen chemisch aan zich bindt. Het water wat uit de waterontharder stroomt, is hierdoor zachter dan het water wat erin ging. Na verloop van tijd raken de harsbolletjes verzadigd en moet de waterontharder gereinigd worden met spoelwater en zout. Bij moderne waterontharders verloopt dit proces – genaamd ‘regenereren’ – automatisch. Tijdens het regenereren vloeien zowel het spoelwater als het zout terug naar het riool, zonder in contact te komen met de leiding die in verbinding staat met te kraan. Nu is deze methode dus niet geschikt voor het gebruik in de camper; ik zie mij niet naar een rioolput rijden om het regeneratie-proces uit te kunnen voeren waarvoor dan mijn “kostbare” drinkwater wordt gebruikt.
De andere methode is fysisch: filteren. Het filter bestaat doorgaans uit een filterhuis met verwisselbare cartridge voorzien van onthardingshars. Het geeft zuiver water met nagenoeg geen meetbare residuen. Dit filter is meestal gevuld met +/- 0,7 liter hars die vervangen moet worden zodra deze verzadigt is. Het is verstandig om voor dit filter een sedimentfilter te plaatsen en na dit filter een koolblokfilter. Dat is weer een extra installatie bij met ook het nodige onderhoud. Daarom ook heeft dit niet mijn voorkeur. Maar is er dan wel een deugdelijke olossing voor ons probleem in de camper? Misschien……
De ultieme oplossing: magnetisme?
Er is lang gezocht naar een effectieve maar vooral ook ecologisch verantwoorde manier om kalkvorming in leidingwater te voorkomen. Puur toevallig, ongeveer net zoals Flemming zijn penicilline ontdekte, kwam men er achter dat magnetisme de kristalvorming van kalk remt en er daardoor minder aanslag in de apparaten verschijnt. Door een (sterke) magneet rond de waterinlaat te plaatsen wordt kalkafzetting voorkomen. Deze apparaten worden fysische anti-kalkapparaten (fak’s) genoemd, maar een theoretische natuurkundige onderbouwing voor de eventuele werking is er niet. Wel heeft Dr. Klaus J. Kronenberg, een Duitser, werkzaam aan de Bentley University in Californië een wetenschappelijke onderbouwing gegeven. Het in het Duits gestelde artikel kun je hier downloaden.
Wetenschappelijk gezien worden er grote twijfels geuit bij de werkzaamheid. Al in 1999 verscheen er een artikel in de Wetenschapsbijlage van De Volkskrant waarin je het volgende kunt lezen: “Ir. Andreas Kotsinaris van de Technische Universiteit Delft heeft het afgelopen anderhalf jaar op het laboratorium Apparatenbouw Procesindustrie fundamenteel onderzoek gedaan aan het neerslagmechanisme van kalk onder invloed van een magneetveld. Zijn conclusie: “Eventuele ontkalkende werking is dus niet te herleiden tot een voorkeur voor de vorming van aragoniet in een magneetveld.” Waarmee de onderzoeker niet gezegd wil hebben dat magnetische waterbehandeling niet zou werken, want ook hij kent de succesverhalen, zeker na zijn gang het afgelopen jaar langs diverse installaties bij de Nederlandse industrie.
Kotsinaris formuleert voorzichtig. Het onderwerp is controversieel en de onderzoeker is bang dat bedrijven ten onrechte en op een verkeerde manier gebruik zullen maken van zijn bevindingen. ‘In een magneetveld doet het calciumcarbonaat er iets langer over om neer te slaan. Dit effect is minimaal maar het is er wel’, aldus de onderzoeker die er in september op een internationale conferentie in Cambridge meer over zal vertellen. ‘Er is wetenschappelijk dus nog veel uit te zoeken’, aldus de desondanks sceptische Kotsinaris.
Ook het consumentenprogramma Radar heeft aandacht besteed aan de magnetische waterontharder. Zij zijn iets feller in hun bewoordingen: “er is nauwelijks bewijs dat kalkmagneten werken en dat ze een effect hebben op kalk uit leidingwater. De wetenschap heeft geen duidelijke theoretische onderbouwing hiervoor en zelden worden er positieve praktijkresultaten gerapporteerd.”
Er zijn een aantal bedrijven die deze oplossing op de markt hebben gebracht waarbij de prijzen variëren tussen de € 20,- en € 300,-. Anzapack maakt hem flexibele buizen en deze heb ik hiernaast afgebeeld; hij is verkrijgbaar bij Amazon voor nog geen € 22,-
Ga je op zeker, dan kan alleen een filtersysteem garanderen dat je ook daadwerkelijk de vorming van kalkafzetting in jouw waterleiding vermindert dan wel voorkomt. Ben je in voor een gok, dan zou je de kleinste investering van € 20,- in een FAK kunnen doen en kijken waar het schip strandt.
Opgesteld: 3 november 2020
