Van 400V naar 230V CEE

Op sommige camperplaatsen, vooral die plaatsen die aan binnenhaventjes liggen, hebben ze geen 230V-aansluitingen, maar wel krachtstroom-aansluitingen voor de (binnen)schepen. Je kunt dan geen stroom aftappen, want je hebt geen passende stekker en bovendien, van 400V wordt jouw installatie niet blij. Sterker nog, je blaast hem volledig op, als ook alle apparaten die er binnen aan hangen. Nu is er wel een mogelijkheid om van die 400V gebruik te maken. Om je een beter inzicht te geven in de materie wil ik wel eerst even uitleggen wat krachtstroom is.

Wat is krachtstroom?

Krachtstroom is de term die wordt gebruikt voor een elektrische aansluiting tussen meerdere fasen van een driefasenenergiesysteem, in plaats van tussen één fase en de nul. In Vlaanderen wordt krachtstroom ook wel drijfkracht genoemd. Een driefasenaansluiting heeft tussen de fasen onderling een hogere spanning, in het geval van een laagspanningsaansluiting is dat in Europa meestal 400 volt, terwijl de spanning tussen een fase en de nul 230 volt bedraagt. Vroeger waren deze spanningen in Nederland en België op de meeste plaatsen 380 volt en 220 volt, maar dit is geleidelijk opgevoerd in het kader van de harmonisering van het lichtnet in Europa (in CENELEC-verband).

In tegenstelling tot wat sommige mensen denken, is krachtstroom niet gevaarlijker dan een normale 230 volt aansluiting. Bij aanraking van één pool van een krachtstroom contactdoos, is er geen verschil. Anders wordt het indien men aan twee krachtstroom polen tegelijkertijd blootstaat. De kans dat dit gebeurt is echter zeer klein. Een krachtstroomaansluiting heeft drie fase-aansluitingen, een nulaansluiting en een aarde aansluiting. De fasen werden vroeger R, S en T genoemd, maar tegenwoordig worden ze L1, L2 en L3 genoemd.
De aansluiting van de energiemaatschappij in jouw huis is ook een driefasen-krachtstroom. In jouw meterkast wordt deze krachtstroom verdeeld over 3 groepen van elk 230V. Schematisch ziet dat er zo als op het plaatje hierboven.

Nu het realiseren van een 230V aansluiting uit een 400V bij jou thuis gebeurt, moet je dat ook kunnen als je onderweg bent met de camper. Daarvoor heb je een 5 polige male-CEE stekker nodig en de normale 3 polige female-CEE stekker. Maar pas op: de meest gangbare krachtstroom-stekkers (voor een stroomsterkte tot 16A en tot 32A) hebben verschillende afmetingen! Zo heeft de 16A-variant 5-polige stekker een diameter van 65,6 mm en de 32A-variant een diameter van 75 mm. Ik heb de 32A variant gebruikt omdat die het meest voorkomt in havens. Er zijn adapter-kabels in de handel van een 16A naar 32A (of ook eenvoudig zelf te maken) voor het geval je tegen een 16A aansluiting aanloopt.

Hoe sluit ik de beide stekkers aan?

Van de 5-polige male-stekker gebruiken we maar drie aansluitingen: L1, Nul en Aarde. Een 5-aderig snoer heeft de kleuren grijs, zwart en bruin voor de fase-aansluitingen, blauw voor de nul en groen/geel voor de aarde. Een 3-aderige kabel voor huishoudelijk gebruik heeft de standaard-kleuren bruin of zwart voor de fase, blauw voor de Nul en geel/groen voor de aarde. Wij verbinden nu onze 3-aderige kabel aan de 5 polige stekker op de volgende manier: bruin aan L1, blauw aan Nul en groen/geel aan de aarde.

Let ook op het nokje van de aarde-aansluiting. Hieraan kun je zien welke aansluiting de aarde is! (bij het frontaanzicht is dat de dikke staaf, maar bij de aansluitzijde – de achterkant van de stekker dus – is dat niet meer te zien). Ik heb met een speciale reden gekozen voor de aansluiting van fase draad op L1. Mocht je namelijk de Nul en de Fase verwisselen dan blijft er 230V op jouw CEE stekker staan. Stel je zou kiezen voor L3 als Fase en N voor Nul. Wanneer je je dan vergist met de Nul-aansluiting en de blauwe draad aan L1 verbindt, staat er ineens 400V op de stekker. Door juist L1 en Nul te kiezen voor de stroomdraden (= niet aarde) blijft er bij een eventuele verwisseling 230V op de stekker staan.(zie noot 1)

Hebben we de 5-polige aangesloten, dan kunnen we het andere eind van de kabel verbinden met de 3-polige CEE stekker. De polen zijn weergegeven in de afbeelding hiernaast: L1 (fase), N (nul) en PE (aarde).

Thuis is elke fasedraad gezekerd, Officieel zou je in deze verloop-stekker ook elke fasedraad van de 400V moeten zekeren. Omdat echter in de camper zelf, bij de ingang van de 230V aansluiting een zekering zit van 10 – 16 Ampere, hoeven wij – omdat we ook maar één enkele fasedraad gebruiken – de andere fase-draden niet meer te zekeren.
Voortaan kun je jouw 230V installatie dus op een 400V aansluiten met behulp van dit zelf gemaakt verloopkabeltje (en een eventueel adapter-kabeltje van 16A naar 32A).

(Oorspronkelijk opgesteld:18 februari 2018) Laatstelijk gewijzigd: 8 mei 2022

1) Dit kan wel gevolgen hebben voor de afzekering, wanneer geen 2-polige zekeringautomaat in jouw camper is geïnstalleerd. Is dat wel het geval dan worden in geval van kortsluiting of een te grote stroomvraag beide polen (nul en fase) afgesloten. Heb je slechts een éénpolige zekeringenautomaat, dan vindt de zekering in jouw camper van de 230V alleen plaats op de fase. Zodra je meer stroom trekt dan de zekering klapt deze om en wordt de fase van jouw installatie afgesloten. Als je fase en nul verwisseld hebt, dan zit jouw camper-zekering niet op de fase maar op de nul-leiding. Gebruik je dan teveel stroom, dan zal jouw zekering ook omklappen, maar dan niet de fase afsluiten maar de nul-leiding. Gevolg is dan weliswaar dat de stroomkring wordt onderbroken, maar in principe blijft de fase onder spanning staan.(terug)