Omschakelen tussen walstroom en omvormer

Er lopen Handige Harries rond die in hun camper/caravan een omvormer inbouwen en, om kabels en leidingen te besparen, met die omvormer rechtstreeks het 230V netwerk voeden. Afgezien van het feit dat er dan 230V op de pinnetjes van jouw buitenaansluiting staat (en dat is niet handig, vooral als die niet afgesloten is), kan dit ook andere zeer kwalijke gevolgen hebben. In jouw camper is ook een 12V-verdeelstation gemonteerd (van Schaudt of Calira, om maar even de twee bekendste merken te noemen). In deze 12V-verdeelstations zit ook een acculader. Door nu de omvormer op het 230V-net in de camper aan te sluiten, krijgt ook de lader in het verdeelstation zijn spanning en gaat hij de accu opladen. Mooi zou je denken, maar niet dus! Wat je doet is 12V gelijkspanning uit de accu halen, die opwaarderen tot 230V wisselspanning die je vervolgens aan de acculader aanbiedt die er weer 12V gelijkspanning van maakt en daarmee de accu laadt. Een prachtige cirkel die de stroom dan aflegt, maar door rendementsverlies worden allebei de apparaten heet en trek je de accu leeg zonder dat er maar één ander apparaat is aangesloten. Bovendien, als de omvormer niet van het type zuivere sinus is lijdt jouw acculader waarschijnlijk op den duur permanente schade.

En het kan ook nog erger: vergeet je de omvormer uit te zetten en je zet jouw camper aan de walstroom dan is de kans groot dat je een enorme knal hoort en de vonken uit jouw stekker vliegen: de omvormer is opgeblazen door de walstroom. Een omvormer is niet gewend 230V op zijn wandcontactdoos te krijgen.

Hoe moet het dan wel?

Je zult een schakelautomaat moeten aanschaffen. Dit apparaatje van rond de € 50,- maakt het mogelijk omvormers en een 230 VAC-net probleemloos in dezelfde stroomkring te gebruiken. Het toestelletje schakelt automatisch om tussen omvormer en het 230 VAC-net en beschermt de omvormer tegen externe spanningen.

Kijk hier voor het schema:

Wanneer je nu walstroom aan de camper hangt schakelt de schakelautomaat om van omvormer naar walstroom. Haal je de walstroom er weer af, dan schakelt de automaat terug naar 230V uit de omvormer. Let er wel op dat jouw acculader een eigen zelfstandige verbinding heeft met de walstroom en NIET met de omvormer!

NDS maakt een zogenaamde priority-Switch (te koop voor € 71,-) die dit automatisch regelt én die naast de twee ingangen (voor walstroom en van de 230V van de omvormer) óók twee uitgangen heeft: één uitgang voor dat deel dat alleen maar gevoed mag worden wanneer walstroom beschikbaar is (apparaten zoals een koelkast, airco en andere apparaten die veel verbruiken) en een tweede uitgang voor alle extra apparaten, die door het vaste netwerk of door de omvormer kunnen worden gevoed. Voor de doe-het-zelver is deze dus wel iets makkelijker in te bouwen.

Toch ben ik geen voorstander van een schakelautomaat

Ik ben geen voorstander van een schakelautomaat (en ook niet zo geporteerd van omvormers, maar dat terzijde). Voor de duidelijkheid is het naar mijn mening beter om de twee stroomkringen volkomen gescheiden te houden. Pas dan weet je exact wat door de omvormer wordt gevoed en wat door walstroom. Bovendien, de beste plaats voor een omvormer is zo dicht als mogelijk bij de accu om de aansluitkabels, die soms van een aardige dikte moeten zijn, zo kort mogelijk te houden. Op de omvormer heb ik dan een drievoudige wandcontactdoos aangesloten waar de verbruikers aan kunnen (in mijn geval alleen maar maximaal twee fietsaccu-opladers). Heb je een schakelautomaat, dan moet er een kabeltje van jouw omvormer naar de schakelautomaat getrokken worden, want die zit meestal niet naast de accu.

Bovendien, weet jij precies wat er aan jouw 230V net in de camper hangt? En overstijg je daarmee misschien niet het maximale vermogen van jouw omvormer? En weet de andere gebruiker dat ook, of stopt die achteloos de waterkoker van 1500 Watt in de wandcontactdoos, want we hebben toch 230V?

En tot slot: een omvormer verbruikt stand-by, dus wanneer geen stroom wordt afgenomen, toch nog aardig wat energie. Victron, die bekend staat om zijn energie-zuinige apparaten, heeft een omvormer die stand-by toch altijd nog iets meer dan 3 Watt, dus te vergelijken met 3 led-lampen van elk 1 Watt 24 uur per dag aan. In totaal snoept die omvormer 72 Wh (6Ah) per dag uit jouw accu en dat is meer dan 10% van de maximaal te onttrekken energie per dag uit een 100 Ah deep-cycle semi-tractie accu! Voor niets, niemandal, nutteloos!

En de praktijk? Huiver!!

Een camperaar gaf aan dat hij op een camperplaats stond met externe stroomvoorziening (aan walstroom/aan de paal). Op enig moment viel alles in de camper uit: geen verlichting, geen koelkast die nog werkte, huishoudaccu compleet leeg…… Hoe kan dat nou?
Het antwoord is heel simpel. In de camper was een omschakelautomaat geïnstalleerd. Hij zat rustig TV te kijken, koffie te zetten met zijn Nespresso en zijn smartphone op te laden. En dan plotseling …… alles uit!! Een aantal uren geleden was er kortsluiting geweest in zijn CEE-kabel en de zekering-automaat in de camper reageerde door af te vallen. Dat werd onmiddellijk overgenopmen door de omschakelautomaat en dus keek onze camperaar vrolijk verder TV, maar dan uit zijn huishoud-accu. Tja, tesamen met de koelkast en overige stroomvreters gaat dat niet lang goed!!

(Oorspronkelijk opgemaakt: 14 november 2018) Laatstelijk gewijzigd: 1 januari 2023