Eén van de belangrijkste voorzieningen in de camper is de stroomvoorziening. Als het moet of kan, wil je ook zonder dat je aan “aan de paal” staat, altijd voldoende stroom aan boord hebben. Je kunt eenvoudig uitrekenen of jouw stroomvoorziening daar aan voldoet; gebruik daarvoor het rekenschema dat je hier kunt downloaden (mocht het downloaden niet lukken – omdat je een Windows-machine hebt – kies er dan voor om op de link te klikken met de rechtermuisknop en te kiezen voor “doel opslaan als”. Daarna kun je het opgeslagen document gewoon met excel openen). Voor de opslag van jouw energie maak je gebruik van een accu. Elke accu heeft een bereik waaruit je kunt putten, maar je mag geen enkele accu volledig ontladen; afhankelijk van het type accu ligt dat bereik tussen 30% en 80% van de capaciteit, waarbij ook nog onderscheid gemaakt moet worden tussen regulier (cyclisch) gebruik en incidenteel (af en toe eens wat meer) gebruik. Zie daarvoor de pagina “Lood, GEL, AGM of LiFePO4“. Maar misschien handig om eerst deze uitleg hieronder te lezen, tenzij je precies weet wat Ah, Wh, V en A is en hun onderlinge verhoudingen kent.
Wat verbruik je zoal gemiddeld?
Hieronder mijn elektriciteits-verbruik per dag gemiddeld in zomer en winter. ‘s Winters staat de kachel aan (heb je een dieselverwarming? kijk dan even naar deze voetnoot 1) ) en heb je de TV en verlichting wat langer aanstaan, in de zomer moet ik mijn fiets-accu’s opladen. Dat laatste doe ik echter alleen als ik ga rijden, zodat de dynamo van de motor het opladen voor zijn rekening neemt. Wil je de finesses daarover weten, neem dan een kijkje op de pagina “Fietsaccu laden” (de pagina opent in een nieuw venster/tabblad). De omvormer wordt ook gebruikt voor de voedsel-blender in de keuken (150 Watt).
Ik heb hier het zogenaamde “worst case” scenario op kaart gezet. Als je dan nog in balans bent, ben je dat altijd! Zoals je kunt zien zijn er twee grootverbruikers: de TV en de laptop. De laptop heeft twee functies: opslag van foto’s en het versturen daarvan (tijdens de nachtelijke uren) naar de server thuis en als TV-scherm als we TV via internet willen kijken. De andere grootverbruiker – de TV – heb ik wel apart opgenomen, gewoon om het inzichtelijker te maken. Sommige camperaars hebben nog een andere grootverbruiker aan boord en dan doel ik niet op een Nespresso-(Senseo) apparaat maar op een compressor-koelkast. Ik heb een absorptie-koelkast en die verbruikt geen elektriciteit anders dan voor de ventilatoren (die wel zijn opgenomen in het lijstje) en de ontsteking van het gas. Een compressor-koelkast echter verbruikt gemiddeld 450 Wh per dag (en dat is al méér dan mijn gemiddeld dagelijkse verbruik in de zomer).
Het lage verbruik bedraagt ongeveer 375 Wh per dag en het hoge verbruik rond de 500 Wh; daarbij zal mijn accu voor iets minder dan 30% en 40% worden ontladen en dat ligt ruim binnen de toegestane marges van de GEL-accu. De energie wordt de volgende dag door mijn zonnepaneel van in totaal 230 Wp2) weer volledig aangevuld: van maart tot september bedraagt de opbrengst daarvan tussen 600 Wh en 1400 Wh per dag, afhankelijk van de stand van de zon (en natuurlijk de mate van ontlading van de accu: vol is immers vol!). In de winter staan wij altijd aan de paal.
Berekeningsmethode van de EU
Het is ingewikkelder om de prestaties van off-grid PV-systemen te berekenen dan om de energieproductie van netgekoppelde PV-systemen te schatten. Netgekoppelde systemen kunnen alle stroom die niet lokaal wordt verbruikt, naar het net sturen, dat dan als een oneindig grote batterij fungeert. Dat maakt dat de netbeheerder van netgekoppelde PV-systemen rekening moet houden met de maximale opbrengst van deze systemen. Voor off-grid PV-systemen kan de energie die door het PV-systeem wordt geproduceerd niet worden afgevoerd en moet deze worden verbruikt of opgeslagen, meestal in batterijen. Dit maakt het moeilijker om de productie van PV-energie in te schatten, omdat deze afhangt van het energieverbruik en het zal afhangen van wanneer de energie wordt verbruikt. Als er te veel energie overblijft wanneer aan de verbruiksbehoefte is voldaan, raakt de accu vol en zal het PV-vermogen moeten dalen. Daar hoef jij je geen zorgen over te maken, want daar zorgt de solarlaadregelaar voor. Als de PV-productie te laag is, kan de batterij leeg raken en wordt er niet genoeg energie geleverd; dat kan dus wel een probleem op gaan leveren. Voor de berekening van de optimale situatie is een wetenschappelijk ingewikkeld algoritme ontwikkeld door het Joint Research Centre van de EU. Dus wil je snel weten of een zonnepaneel voor jou een doeltreffend middel is om jouw energie in balans te krijgen? Maak dan gebruik van deze berekeningsmethode van het Joint Research Centre die je hier kunt vinden. Overigens moet ik er op wijzen dat de site soms onbereikbaar is (voor dagen!): de ene keer klopt het beveiligingscertificaat niet, dan vindt er een voortdurende doorverwijzing in loop plaats waardoor de site gaat hangen, dan weer is de dataset onbereikbaar……. (en op mailtjes wordt niet gereageerd).
- Na de Cookie-melding klik je op Tools in het Hoofdmenu.
- Op de kaart die je kunt inzoomen, kun je met de cursor op de juiste plek gaan staan en klikken; dit kan jouw thuis-lokatie zijn of, als je wilt weten hoe het op reis gaat, op een plaats waar je met de camper naar toe gaat.
- Vervolgens vul je de capaciteit van jouw panelen (paneel) in achter Instaled Peak Power Pv in. Voor mij is dat dus 220 Wp.
- Dan vul je de accucapaciteit in Wh in (dus géén Ah!!) Voor mij dus 110Ah x 12V = 1320 Wh
- Bij Discharge cutoff vul je de maximale ontlaad-diepte in die voor jouw accu nog acceptabel is; voor mijn GEL-accu is dat 50%..
- Bij consumption per day, vul je jouw gemiddelde dagelijkse verbruik in, ook weer in Wh. Voor mij is dat dus 375 Wh.
- Slope is de hoek van het paneel en aangezien het paneel plat op het dak ligt is dat 0⁰.
- Azimuth, de windrichting, is bij een plat op het dak liggend paneel van geen belang, dus ook hier 0.
- Maak nu de berekening door op de tab “Visualize results” te klikken.
Je ziet nu hoe de verhouding is tussen jouw paneel, het gemiddelde dagelijkse verbruik en de accucapaciteit. Zoals je misschien weet wekt een zonnepaneel niet meer energie op dan dat hij in de accu kwijt kan; is die vol dan ligt het paneel verder die dag werkloos op het dak. In de grafiek wordt dat op een andere manier verbeeld. Het donkerblauwe lijntje geeft de energie weer die door jouw paneel (panelen) in die maand, gegeven de lokatie, wordt opgewekt. Verschijnt er een lichtblauw lijntje naast dan geeft dat aan hoeveel energie niet zal worden gebruikt (en in werkelijkheid dus ook niet worden opgewekt) omdat de accu vol is. Als er een lichtblauw lijntje verschijnt, dan hoeft dat niet op elke dag van die maanden het geval te zijn. Als voorbeeld: in maart is een heel klein stukje lichtblauw te zien. Dat zou kunnen betekenen dat er in maart op acht dagen meer energie wordt opgewekt dan nodig is om de accu vol te krijgen, maar op die andere 22 dagen de accu niet vol zal raken. Ook dat kun je laten zien door op de tab “performance” te klikken. Dan krijg je dit te zien:
En nu wordt het ineens een stuk duidelijker! In maart zijn er inderdaad 8 dagen waarop de accu vol zal zijn en 12 dagen (40%) waarop de accu tot 50% zal zijn ontladen (het maximum DOD die we hebben aangegeven; in de grafiek vertaald als “leeg”). Nu zie je ook dat ik in de maanden april tot en met september geheel off-grid kan staan, waarbij mijn accu elke dag weer “vol” zal zijn. Verhelderend, zo’n grafiek.
Wat te doen bij energie in onbalans
Mocht jouw elektrische energie niet in balans zijn (je verbruikt meer dan dat je opwekt), dan heb je in principe 6 mogelijkheden om wel weer in balans te komen:
- gooi een aantal elektrische apparaten de deur uit (m.a.w. beperk jouw energiebehoefte);
- gebruik de dynamo volledig met behulp van een scheidingsrelais;
- koop een aggregaat-inverter;
- schaf een brandstofcel aan;
- maak gebruik van windenergie;
- leg zonnepanelen op jouw dak.
Sommigen leggen er een tweede accu bij. Dat kan echter nooit een structurele oplossing zijn, want daardoor raakt jouw elektrische energie niet in balans, je krijgt alleen kortstondig meer lucht. Jouw honger gaat immers ook niet voor altijd over als je een brood meer in de voorraadkast legt. Aan een tweede accu zijn een aantal voorwaarden verbonden. Ik verwijs daarvoor naar mijn pagina “Lood, Gel, AGM of LiFePO4“
Op de laatste vijf mogelijkheden om de balans te herstellen ga ik op deze pagina nader in, na eerst even een kleine uitleg over de elektrische energie in jouw camper.
Waarschuwing
Veel mensen denken dat de 12V gelijk-stroomvoorziening in de camper ongevaarlijk is, omdat de spanning (12V) nu eenmaal laag is. Dat is niet juist. Één van de belangrijkste elementen in elk 12Volt systeem is dat de apparaten , in tegenstelling tot het 230 V systeem, niet galvanisch gescheiden zijn. Er kunnen enorme massastromen gaan lopen die alles kunnen vernietigen, ook de camper! Voor het gevaar is niet de spanning bepalend, maar het vermogen. Zo kun je een draadje waar 30.000 V op staat gerust aanpakken als de stroomsterkte maar enkele pico-amperes bedraagt (minder dan één miljardste ampere). Een draadje met 12V maar met 300 Ampere kan daarentegen al wel dodelijk zijn. Welke kracht accu’s kunnen hebben lees je maandelijks in de krant, wanneer weer eens een smartphone is “ontploft”. Ziehierhet filmpje van een exploderende laptop lithium accu. Als je daarbij bedenkt dat de spanning van een Lion-accu in die smartphone 5 V is en het maximale vermogen van die accu 2,5Ah, dan kun je je misschien voorstellen waartoe een 12V accu met 100 Ah vermogen in staat is; de kracht van die huishoud-accu in jouw camper is immers ruim 100 maal groter dan de smartphone-accu. Bekijk dit filmpje om een oplichtende draad te zien.
Ga daarom niet “experimenteren” met de stroomvoorziening en als je wijzigingen aanbrengt zorg er dan voor dat die adequaat zijn afgezekerd. Beter een zekering te veel of te laag, dan helemaal niet gezekerd of de zekering te hoog.
Wat is dat allemaal: V(olt), A(mpère), Ah(Ampère- uur) W(att), Wh(Watt- uur)?
Voor de leken onder ons even een kleine uitleg over al die afkortingen, waar ze voor staan en wat hun onderlinge verhouding is.
V = Volt: aanduiding van spanning
A = Ampère: aanduiding van stroomsterkte
W = Watt: aanduiding van vermogen waarbij geldt dat W = V x A
Wh = Watt-uur: aanduiding van energie (de hoeveel Watt die in 1 uur wordt verbruikt)
en tenslotte nog een beetje een vreemde: Ah = Ampère-uur: aanduiding van de capaciteit van de accu. De totale energie in jouw accu bedraagt dan V x Ah = Wh (en bij een 12-Volts accu van 105 Ah is dat dan dus 1260 Wh)
Bepaal van alle verbruikers de benodigde energie (Wh)
Om een duidelijk inzicht te krijgen in jouw “stroomverbruik” moet je van alle verbruikers (verlichting, koelkast, TV/Radio, laders van smartphones etc. etc.) de benodigde energie per dag vaststellen. Dit gaat het eenvoudigst met behulp van dit excel-formulier
Soms staat het verbruikte vermogen op het apparaat zelf, zoals bij de meeste TV’s; op het type-plaatje staat dan zoiets als 35 Watt. En als je gemiddeld 3 uur per dag TV kijkt, slurp je aan energie 3 x 35 = 105 Wh op.
Soms staat alleen het verbruik aan stroomsterkte in de technische gegevens, zoals jouw vorstbeveiliging voor de boiler; deze verbruikt 40 mA (40 mili Ampere). Omdat de werkspanning van de vorstbeveiliging 12 V bedraagt, gebruikt hij 0,48 Watt aan vermogen (12 x 0,04) en per dag (want hij staat 24 uur aan) 24 x 0,48 = 11,5 Wh. Tel nu al de benodigde energie van alle verbruikers bij elkaar op en je weet hoeveel energie jij gemiddeld per dag verbruikt. Bij mij is dat ongeveer 400 Wh
Wat levert jouw accu?
Het vermogen van een accu wordt aangegeven in Ah; is jouw accu 105 Ah groot, dan kan hij theoretisch 20 uur lang 5,25 A (20 x 5,25 = 105) leveren. Theoretisch, want je mag een accu nooit helemaal ontladen. Sterker nog: hoe verder je de accu ontlaadt, hoe korter de levensduur. Nu wordt levensduur van een accu niet gerekend in jaren maar in oplaadcycli, in het engels de Life-Cycle: het aantal keren dat je een accu kunt opladen. Een goede accu met juist gebruik kan ongeveer 1200 keer worden opgeladen. In onderstaande grafiek zie je de relatie tussen ontlading en levensduur:
Ontlaad je een accu (bijna) geheel, dan gaat hij nog geen 200 opladingen mee, bij ontladen tot 50 % dan kan hij ongeveer 500 keer worden opgeladen en ontlaad je niet verder dan 30%, dan kun je hem tot wel 1200 keer opladen. Je mag er vanuit gaan dat als je de camper alle seizoenen gebruikt, je per jaar ongeveer 250 laadcycli doorloopt, waardoor de accu bij geheel ontladen nog geen jaar mee gaat, bij 50% ontlading ongeveer 1,5 jaar en bij 30% ontlading 5 jaar.
Deze gegevens gelden voor een normale semi-tractie-accu, soms ook wel deep-cycle accu genoemd, de meest verkochte huishoud-accu voor campers.
Omdat de verbruikers in de camper hoe langer hoe talrijker werden en er behoefte kwam aan accu’s die je tot een verder niveau kon ontladen, zijn er ook nieuwe accu’s ontwikkeld: de gel- en de Absorbing Glass Material accu (AGM) en tot slot ook nog “Top of the Bill”, de LiFePO4-accu.
De GEL-en AGM-accu mag je cyclisch (structureel) tot 50% ontladen en incidenteel voor wel 75% ontladen om 1200 life-cycles te behouden. De LiFePO4-accu mag je zelfs geheel ontladen, maar ja een 125 Ah kost dan ook een slordige € 1500,-
Wanneer je de accu geheel ontlaadt en niet onmiddellijk weer geheel oplaadt is hij binnen twee dagen volledig gesulfateerd en daarmee onherstelbaar beschadigd.
Met deze kennis in huis kun je dus bepalen wat jouw accu aan energie kan leveren. Stel je hebt een 12 V accu van 125 Ah (totaal te leveren energie bij 100 % ontlading: 1500 Wh), dan kan die incidenteel, met behoud van de life-cycle, een energie leveren van:
bij semi-tractie: 450 Wh (12 x (125 x 0,3))
bij GEL/AGM: 750 Wh (12 x (125 x 0,5))
bij LiFePO4: 1500 Wh (12 x 125)
Dit zijn overigens vuistregels en daar kunnen in de praktijk afwijkingen in zitten bij bepaalde merken/typen. Om het heel precies te weten bij jouw accu zul je naar de datasheet moeten kijken, maar ik kan voorspellen dat die afwijkingen maar marginaal zullen blijken te zijn.
Wil je de accu echt een lang leven geven, ga dan bij een GEL- en AGM-accu niet verder dan 30% ontlading en incidenteel tot 50%. Dan kan jouw accu wel 8 tot 10 jaar oud worden!
Hoever een accu ontladen is kun je aflezen aan de poolspanning in onbelaste staat (dus zonder een verbruiker er aan!):
Een kanttekening is hier echter wel op zijn plaats. Lood-accu’s (tractie en semi-tractie) vereisen geen bijzonder laadapparaat. Een spanning ergens tussen de 13,0 V en 14,5 V is voldoende om de accu opgeladen te krijgen. Voor deep-cycle, gel en agm-accu’s zijn speciale laders in de handel die het laadproces aanpassen aan het stadium (bijna leeg tot bijna vol) waarin de accu verkeert. Als je overschakelt van de ene soort accu op de andere moet je dus ook even naar jouw laadapparaat kijken. Voor meer informatie zie mijn pagina’s “Lood-, Gel-, AGM of LiFePO4?” en Acculader: hoe werkt dat?“. In het rekenschema heb ik met een LiFePO4-accu geen rekening gehouden: voorshands zijn ze in een behoorlijke ampère-uur variant nog te prijzig (meer dan € 1000,-)
En wat te doen als jouw accu in onbalans raakt?
Als blijkt dat je dagelijks niet genoeg stroom opwekt om het verbruik te compenseren zul je maatregelen moeten nemen want anders sta je binnen de kortste keren met een lege huishoudaccu. Hieronder stip ik even zes mogelijkheden aan. Drie daarvan zijn verder uitgewerkt in aparte pagina’s op deze site (“Benut de dynamo voor 100%“, “Over aggregaten en Inverters” en “Zonnepaneel, is dat wat?“).
Benut de dynamo/alternator voor de volle 100%
In de Fiat Ducato 2,0 zit een dynamo met een capaciteit van 140 A, in de 2,3 multi-jet eentje met een verhoogde capaciteit tot 180 A. Normaliter heeft de Fiat Ducato maximaal 40 A nodig voor zijn bedrijf (brandstofpomp, verlichting, laden van de start-accu e.d.) zodat 100 A over blijft om jouw huishoudaccu op te laden. Omdat de meeste semi-tractie-accu’s maar een laadstroom van maximaal 40 – 60 A accepteren is dat meer dan voldoende. Met een uur per dag rijden heb je wel weer een volle lood-zuur accu. Een Gel- of AGM-accu is dan voor 80-90% gevuld, maar moet daarna nog een uurtje of zes aan de onderhoudslading om de accu geheel vol te krijgen en dat gaat rijdend dus niet makkelijk lukken. In mijn rekenschema ga ik voorzichtigheidshalve uit van een door de dynamo maximaal te leveren stroomsterkte van 50 A.
Helaas moet ik hier een opmerking bij maken. Bij de meeste (fabrieks)campers is er voor de afzekering en het beheer van de elektrische installatie een zogenaamd Elektroblok van Schaudt of een gelijksoortige verdelen/bewaker ingebouwd. Daarin zit ook meestal de (automatische) oplader van de huishoud- en de start-accu als je aan “de paal” hangt (230V aansluiting van buiten hebt). Dit Elektroblok beperkt het laden vanaf de dynamo tot maximaal 30 Ampere (in mijn rekenschema ga ik zelfs uit van maximaal 18A), en daar krijg je de accu niet mee vol in een uurtje. Wil je dit wel, dan zul je dat door middel van een scheidingsrelais (bijv. een Cyrix) en aansturing van de D+-leiding van de dynamo dit moeten verwezenlijken. Dit kan echter niet zomaar; je zult ook de kabeldikte moeten aanpassen (afhankelijk van de lengte en het amperage, maar meestal is 10 mm2 genoeg; de formule ter berekening staat hieronder bij de Tips en Tricks) Wil je dit ook inbouwen, ga dan naar mijn pagina “Benut de Dynamo voor 100%“
Aggregaat-inverter
Een aggregaat is een door een motor aangedreven generator waarmee elektriciteit wordt opgewekt. Een aggregaat bestaat dus uit twee onderdelen: een motor en een generator. De verbrandingsmotor is voor kleinverbruik meestal een benzinemotortje, voor grotere generatoren wordt vaak een dieselmotor gebruikt. Er zijn vele varianten van aggregaten en de meeste leveren weliswaar 230 V, 50 Hz, maar deze spanning fluctueert vaak als de belasting hoger wordt, dus als je er meer apparaten aanhangt. Daarvoor is de – iets duurdere – versie met een inverter uitgevonden: die levert altijd een 230V wisselspanning onder 50 Hz.
Bedenk wel dat alle aggregaten, ondanks de lovende woorden van de verkoper, een stevige geluidsbron vormen (95 dB(A) op 7 meter afstand is geen uitzondering) en ook een benzine-slurper is (0,75 ltr per uur is normaal). Ik zou nooit kiezen voor deze oplossing: je hebt dan een stinkend en lawaaierig apparaat in de buurt waar ook jouw mede-camperaars niet blij van worden. Bovendien kost de generator geld als hij in werking is en heeft hij jaarlijks onderhoud nodig.
Het goedkoopste inverter-aggregaat dat ik heb kunnen vinden is de Güde ISG1200 ECO van € 194,95. Mijn keuze zou echter de Kipor inverter IG770 zijn voor € 299,- als ik er al een zou overwegen: fluisterstil (65 dB(A) op 7 meter), 10 kg zwaar en de afmetingen zijn klein (41 x 22 x 36 cm (lxbxh)). Voor meer informatie zie mijn pagina “Over aggregaten en Inverters“.
Brandstofcel
Een brandstofcel is een apparaat dat door een chemische reactie brandstof en zuurstof (uit de lucht) omzet in water en elektrische energie. De elektrische energie voedt de huisaccu. Dit is een wezenlijk verschil met een aggregaat/inverter: de brandstofcel is eigenlijk een mobiele oplader voor jouw accu, terwijl het aggregaat een mobiele 230V stroombron is, waar je ook de föhn of de Senseo op kunt aansluiten. Een brandstofcel is te vergelijken met een batterij. Beide produceren elektriciteit bij een chemisch proces. Het verschil is dat in een batterij energie wordt opgeslagen die vervolgens eenmalig wordt afgegeven aan een verbruiker. Een brandstofcel daarentegen geeft continue energie, zolang er maar brandstof wordt toegevoerd. Als brandstof wordt methanol gebruikt. Brandstofcellen worden vooral gebruikt op expedities (in Nepal of de Noord- en Zuidpool) en op zeilschepen op vaarten rond de aarde. Ze zijn in verhouding nl. schreeuwend duur, niet alleen in aanschaf, maar ook in gebruik. Ze zijn wel heel licht van gewicht, vandaar.
In vergelijking tot bestaande opwekkers van energie, zoals bijvoorbeeld een aggregaat, heeft de brandstofcel een hoger rendement. Dat komt omdat de omzetting van de brandstof in energie direct plaatsvindt en niet in meerdere fasen, zoals bijvoorbeeld bij de verbrandingsmotor of de stoommachine.
Wat de totale kosten zijn is onder meer afhankelijk van het type en het te leveren vermogen. Brandstofcel fabrikant Voller werkt op dit moment (februari 2018) aan een aantal nieuwe producten die binnen afzienbare tijd op de markt komen. Het gaat om een brandstofcelsysteem dat elektriciteit levert op basis van LPG, propaan of butaan; wat de kosten van deze brandstofcellen zal zijn is nog niet bekend.
Voor de Efoy-brandstofcel gelden de volgende specificatie”s:
De Efoy 80 kost (schrik niet!) € 2599,-, en de 140 heeft een prijskaartje van € 4099,- Bij gebruik komt daar ook nog de brandstof (methanol) bij en die kost € 30,– per 5 liter.Alles bij elkaar – zonder afschrijving van de brandstofcel zelf – kost een kWh stroom dan € 5,-, een dure aangelegenheid!
Overigens is dit niet het minste minpunt. Een efoy moet je regelmatig gebruiken; laat je hem lange tijd ongemoeid, dan wil hij nog wel eens in het geheel niet meer opstarten. De fabrikant zegt hierover telefonisch: “”Dat kan komen door het weinige gebruik of door een tijd van inactief bewaren, maar ook door de leeftijd (het betrof een Efoy 1600 met 136 draai-uren), oude methanol, etc. Enige wat we kunnen doen is dat je deze opstuurt, we kijken er niet eens meer naar, maar we doen je pas dan – en alleen dan – een aanbod voor een nieuwe Efoy.”, aldus Tony op Camperforum op 29 februari 2020.
Pseudo Brandstofcel/aggregaat.
Sinds kort is er een nieuw apparaat op de markt: het aggregaat, werkend op benzine/diesel, dat jouw accu oplaadt zodra de spanning onder een vooraf in te stellen waarde daalt. Het apparaat doet hetzelfde als een brandstofcel, maar dan werkend op gewone brandstof. Het is een Thermo-Elektrische generator die werkt op het natuurkundige verschijnsel van omzetting van temperatuurgradiënt in elektrische stroom. Eigenlijk is het een hele grote thermokoppel: daar wordt temperatuurverschil omgezet in een stroompje, het zogenaamde Peltier-Seebeck-effect, iets wat dit apparaat in het groot doet. Het geluidsniveau van dit aggregaat is erg laag: op 7 meter afstand lager dan 32 dB. Anderzijds is ook de opbrengst aan elektrische energie per liter brandstof erg laag: zo’n 200 Wh voor een liter brandstof en dus is de prijs van jouw stroom ongeveer € 8,- voor 1 kWh. De Zeus150 kost zelf € 3995,-.
Nu is eenzelfde apparaat ook verkrijgbaar op propaan of LPG. De Telair TG 480 is een acculader met een dubbele laadcapaciteit vergeleken met een brandstofcel of een 100W zonnepaneel. De acculader start automatisch als de accu bijna leeg is (11,9 V) en stopt weer als hij vol is (14,5V). Omdat de TG 480 gevoed wordt door LPG (of propaangas) voldoet hij aan de strengste milieuvoorschriften. Het Dynamomotor systeem levert maar liefst 20 A per uur. Bij de TG 480 wordt standaard een bedieningspaneel meegeleverd om de acculader vanuit uw voertuig te bedienen. Op het paneel vindt u onder andere waarschuwingslampjes voor hoge temperatuur en laag oliepeil. Verder is het paneel voorzien van knoppen voor het automatisch inschakelen en het geforceerd handmatig inschakelen van de lader. Bij het bedieningspaneel zit een 5 meter lange aansluitkabel. En anders dan de fabrikant ons wil doen geloven (die noemt het apparaat muisstil, maar dat geldt dan voor gehoorgestoorden!) maakt het apparaat wel lawaai: 51 dB(A) op 7 meter, het geluid van een keuken in een restaurant. Hij kost beduidend minder dan de Zeus 150, te weten € 2600,- Hij verbruikt 270 gram propaangas per uur (oftewel je hebt voor € 0,51 een elektrische energie van 240 Wh; dat is per kWh € 2,12, het dubbele van de prijs uit jouw wandcontactdoos) en je het is een motor die smeerolie verbruikt (1 liter per 115 draaiuren). Niet mijn keuze dus.
Windenergie
Op boten zie je ze nog wel eens staan: windmolens. Daar zouden ze ook zin hebben, want op zee of op een groot meer waait het altijd wel een beetje en dan kan de windmolen zijn best doen. Maar kan dat ook op een camper? Het antwoord is wel ja, maar met een groot aantal beperkingen. De meeste windmolens zijn gegarandeerd tot een windkracht 8, daarboven moeten de bladen in de vaan stand gezet worden (dan draait de windmolen niet meer omdat anders de weerstand te groot wordt en de molen afbreekt). Bi de kleinere modellen moet je dat met de hand doen. Een camper die rijdt wekt door de rijwind al gauw meer dan die windkracht 8 op, dus onder het rijden kun je de windmolen al niet gebruiken.
Daarnaast wekt een windmolen die op jouw camper past maar een klein beetje energie op: tot 7 A maximaal, bij een molen van 50 cm. Kleinere handzame molentjes gaan maar tot een 2 A en dan is de opbrengst wel bijzonder laag. En tot slot: hij doet het alleen als er wind is! Kortom: alles bij elkaar is naar mijn mening een windmolen een investering vanaf € 800,- niet waard.
Maar zelfs thuis heeft een windmolen weinig zin. Het maximale vermogen dat je uit een windturbine kunt halen is alleen afhankelijk van het door de windturbine bestreken oppervlakte en de windsnelheid. Uit een oppervlakte van 1,5 bij 1 meter kun je bij een windsnelheid van 11 m/s (windkracht 6) maximaal 725 Watt halen. De efficiency van jouw generator bepaalt hoeveel er werkelijk van die 725 Watt over blijft om te gebruiken. En om de vergelijking even compleet te maken: diezelfde turbine levert bij een windkrachtvan 3,7 m/s (de gemiddelde windsnelheid in Nederland op het platteland) maximaal 27 Watt; meer vermogen zit er simpelweg niet in die bewegende lucht! Wil je meer weten: ga naar “Windenergie thuis nagenoeg onrendabel!”
Zonnepaneel
Als je niet elke dag rijdt (waardoor een Cyrix niet echt een oplossing biedt), je overweegt geen dure brandstofcel aan te schaffen, je wilt geen luidruchtig aggregaat-inverter in de buurt en je wilt ook niet “aan de paal” staan, dan zul je op een andere manier jouw accu dagelijks moeten opladen. Er blijft dan nog één mogelijkheid over: het zonnepaneel. De huidige zonnepanelen hebben geen direct zonlicht meer nodig: daglicht volstaat. Wel is de opbrengst natuurlijk hoger als de zon wel schijnt. De levensduur van een zonnepaneel is tenminste 10 jaar. Daarna neemt het rendement af en levert het paneel dus minder energie, maar wekt nog wel. Aan het nut van een zonnepaneel is een aparte pagina gewijd.
Download hier het invulbaar Excel-formulier
1). Een dieselverwarming verbruikt tot 5 maal zo veel elektrische energie als een gaskachel: rond de 65 Watt per uur voor de dieselverwarming tegen maximaal 15 Watt per uur voor de gaskachel. Met een dieselverwarming krijg je jouw elektrische energie bijna niet in balans: in de winter, wanneer de kachel lustig brandt levert een zonnepaneel niets op en in de zomer, wanneer het paneel op volle sterkte werkt, heb je de kachel niet aan. Meer informatie vind je op de pagina “Werking van de dieselverwarming” terug>
2) Ik heb twee panelen parallel: ééntje van 150 Wp en ééntje van 80 Wp, samen dus 230 Wp. Maar omdat mijn solarlaadregelaar (Victron 75/15) maximaal 220 Wp als input kan verwerken (de rest wordt niet doorgegeven), wordt het tot die 220 Wp beperkt. Dit geldt alleen als inderdaad het maximale vermogen wordt opgewekt; in minder ideale omstandigheden draagt die 10 Wp extra wel bij: beschouw het al een regenreserve. <terug>
(Oorspronkelijk opgesteld: 18 februari 2019) laatste wijziging 13 maart 2024
